Syndrom oszusta - sabotażysta Twojej kariery

Syndrom oszusta (z ang. impostor syndrome) to zjawisko psychologiczne powodujące brak wiary we własne możliwości, osiągnięcia i kompetencje. Występuje ono wtedy, gdy czujemy się nieuczciwi w stosunku do otoczenia. Uważamy, że nie zasłużyliśmy na nasze sukcesy. Wywołuje przeświadczenie, że nasze osiągnięcia wcale nie są tak duże, jak w rzeczywistości, a jeśli coś nam się udało, to przypadkiem. Jego skutkiem może być głęboki, niekiedy wręcz paniczny lęk, że „to się wyda”, że inni „odkryją, kim naprawdę jestem i będą mieli mi za złe, że ich oszukiwałam”. Syndrom ten dotyka, co zadziwiające, także osoby odnoszące ogromne sukcesy – prezesów wielkich spółek, znanych i uznanych aktorów, czy wykwalifikowanych specjalistów.

Jak to wygląda w praktyce?

W życiu codziennym syndrom oszusta może dopaść Cię między innymi podczas szukania pracy. Czym się to objawia? Czujesz, że twoje kompetencje nie są takie, jak innym się wydaje. Otoczenie nie zna prawdy o Twoich faktycznych umiejętnościach i właśnie pozostali są tak naprawdę lepsi od Ciebie. Dodatkowo towarzyszy Ci bardzo duży strach przed zdemaskowaniem przez otoczenie. Występuje też ogromna trudność w przyjmowaniu komplementów i zrzucanie wszelkich zasług na sprzyjające okoliczności.

Skąd bierze się syndrom oszusta?

Nie żyjemy oderwani od czynników zewnętrznych. Temu, by syndrom oszusta rozgościł się wśród nas, sprzyja między innymi ogromna ilość ogólnodostępnej wiedzy, która nas otacza i fakt, że tej wiedzy będzie zawsze zdecydowanie więcej, niż jesteśmy w stanie przyswoić, co wpływa na postrzeganie posiadanych przez nas umiejętności. Objawia się to szczególnie wtedy, gdy postanowimy wyspecjalizować się w konkretnym temacie. Skupiamy się na danym zagadnieniu, poznajemy niuanse związane z nową branżą i odkrywamy jakie pokłady wiedzy są jeszcze dla nas do odkrycia.

Kolejnym czynnikiem jest liczba faktycznych ekspertów, czy osób, które sprawiają wrażenie posiadania dużej wiedzy. Skoro tak dużo jest specjalistów i każdy z nich wie coś więcej (lub sprawia takie wrażenie) to nie możemy czuć się dobrze z naszym poziomem wiedzy.

Musisz pamiętać, że zawsze (lub prawie zawsze) znajdzie się ktoś, kto w danej dziedzinie (w Polsce czy na świecie) zna się na czymś lepiej niż Ty. Często też to może być wynik kreowania swojego wizerunku, a nie faktycznej wiedzy. Warto mieć to z “z tyłu głowy” oceniając swój dorobek i porównując się do innych. Dodatkowo jeśli jakiś czynnik zewnętrzny mógł pomóc w osiągnięciu sukcesu, mamy skłonność przydzielania mu całej zasługi.

Co z tym zrobić?

Zapisz swoje sukcesy

Napisz na kartce, załóż dodatkowy notatnik lub zrób tzw. słoik sukcesów - zgromadź wszystkie swoje sukcesy oraz za każdym razem dodawaj kolejne i wracaj do tych zapisków w chwilach zwątpienia. Jeśli zbierzemy w jednym miejscu swoje mniejsze i większe osiągnięcia i się do nich dystansujesz to zobaczysz, ile naprawdę udało Ci się osiągnąć.

Zbieraj feedback

Po zakończonym projekcie, po współpracy lub po przeprowadzeniu szkolenia zbieraj informację zwrotną na temat swojej pracy i odczuć innych osób. Zobaczysz jak na Twoje umiejętności i Twoją wiedzę reagują inne osoby. Nie wstydź się zadawać pytań i wyciągać konkretnych wniosków. Zobaczysz, ile osób potwierdza, że potrafisz.

Przeanalizuj swoje osiągnięcia

Zastanów się jakie kompetencje już zdobyłeś, jakie masz certyfikaty, jakie studia skończyłeś i czego się nauczyłeś. Prawdopodobnie, będzie tego więcej, niż przypuszczasz.

Przepracuj swój perfekcjonizm i walcz z prokrastynacją

Syndrom oszusta skłania nas do nadmiernego perfekcjonizmu. Zdarza się tak, ponieważ czujemy wtedy potrzebę robienia wszystkiego doskonale, by nikt nie odkrył braku naszych kompetencji. To z kolei może sprzyjać prokrastynacji – przekonanie, że „nie zrobię tego, bo nie jestem w stanie zrobić perfekcyjnie, a jak nie jest perfekcyjnie, to nie mogę tego nikomu pokazać, bo odkryje, że się nie znam”. Warto przepracować sobie te zagadnienia i odpuścić.

Inni też tak mają

Należy też uświadomić sobie, że nie jesteśmy w tym odosobnieni. Wiele osób również boryka się z takimi przekonaniami i ma podobne wyzwania. Warto podzielić się z kimś bliskim swoimi przemyśleniami.

Syndrom oszusta jest bardzo powszechny w społeczeństwie. Wpływa też na życie codzienne, zdrowie i samopoczucie. Powoduje przemęczenie wynikające z ogromnej ilości pracy, co prowadzi do wypalenia zawodowego. Jest to też wysoki koszt emocjonalny – ciągły strach przed zdemaskowaniem może powodować np. obniżenie nastroju, zmęczenie, czy nawet problemy zdrowotne. Zdarza się też, że osoby borykające się z tym syndromem mogą unikać nadarzających się okazji i prokrastynować wiele własnych działań. Warto to przepracować, by zdobyć pracę marzeń i osiągać w niej ZASŁUŻONE sukcesy.